คำถามเกี่ยวกับยา
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : คาร์บามาซีปีน (Carbamazepine)
- รักษาและบรรเทาอาการของโรคลมชัก
- รักษาอาการถอนพิษจากสุรา
- บรรเทาอาการโรคปวดเส้นประสาทใบหน้า ปวดจากเส้นประสาทสมองคู่ที่ 9 (โรคปวดเหตุเส้นประสาทคอหอย)
- บรรเทาอาการปวดปลายประสาทอันมีสาเหตุจากโรคเบาหวาน (โรคเส้นประสาทเหตุเบาหวาน)
- รักษาและบำบัดอาการของโรคเบาจืด
- ระงับ อาการคลุ้มคลั่ง อารมณ์แปรปรวน อารมณ์ซึมเศร้า
- ผลต่อระบบเลือด: เช่น อาจก่อให้เกิดภาวะโลหิตจาง/ โรคซีดชนิด Aplastic anemia คือ การผลิตเม็ดเลือดขาวและเม็ดเลือดแดงลดลง กดการทำงานของไขกระดูก ปริมาณของเกล็ดเลือดลดต่ำกว่าปกติ หรือเกิดภาวะเม็ดเลือดขาวและเม็ดเลือดขาวชนิดอีโอซิโนฟิลมากผิดปกติ และ/หรือเกิดความผิดปกติของสารฮีโมโกลบินในเม็ดเลือด
- ผลต่อผิวหนัง: เช่น ยานี้สามารถทำให้เกิด ผื่นคัน ลมพิษ มีภาวะ Steven Johnson syndrome ผื่นผิวหนังอักเสบ และผื่นแพ้แสงแดง
- ผลต่อหลอดเลือดหัวใจ: เช่น อาจเกิดภาวะหัวใจล้มเหลว อาการบวมที่เท้า ความดันโลหิตสูง หรือ ความดันโลหิตต่ำ เลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ (เช่น วิงเวียน ง่วงซึม) ใจสั่น หลอดเลือดที่ไปเลี้ยงหัวใจทำงานผิดปกติ หลอดเลือดดำอักเสบ เกิดภาวะลิ่มเลือดจับตัวในหลอดเลือด
- ผลต่อตับอ่อน: เช่น เกิดภาวะตับอ่อนอักเสบ
- ผลต่อระบบทางเดินปัสสาวะ: เช่น อาจทำให้ปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะไม่ออกโดยเฉียบพลัน
- ผลต่อระบบประสาท: เช่น สามารถทำให้มีอาการ วิงเวียน ง่วงนอน รู้สึกกังวล สับสน อ่อนเพลีย การมองเห็นภาพไม่ชัดเจน ประสาทหลอน การพูดไม่ชัดเจน
- ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องเสีย ปากคอแห้ง รวมถึงกระเพาะอาหารอักเสบ
- ผลต่อระบบการทำงานของกล้ามเนื้อลาย: เช่น ปวดบริเวณกล้ามเนื้อและข้อต่อ เป็นตะคริวที่ขา
- ผลต่อระบบการเผาผลาญพลังงานของร่างกาย: เช่น เป็นไข้ และหนาวสั่น
- ห้ามใช้ยากับสตรีตั้งครรภ์ เพราะยานี้มีผลต่อการเจริญเติบโตของทารก
- ไม่ควรใช้ยากับหญิงที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร เพราะยาคาร์บามาซีปีนสามารถขับออกมากับน้ำนมมารดาได้
- ระวังการใช้ยาคาร์บามาซีปีนในผู้ป่วยด้วยโรคตับ
ก. การใช้ยาคาร์บามาซีปีนร่วมกับยาบางกลุ่ม จะทำให้ปริมาณความเข้มข้นของยาเหล่านั้นในกระแสเลือดลดต่ำลง ส่งผลถึงประสิทธิภาพของการรักษาด้อยลงไปเช่นกัน ตัวอย่างของยาบางกลุ่มที่กล่าวถึง เช่น
- ยาแก้ปวด: เช่นยา Acetaminophen, Tramadol
- ยาฆ่าพยาธิ: เช่นยา Albendazole
- ยาคลายความวิตกกังวล/ยาคลายเครียด: เช่นยา Alprazolam, Clonazepam, Midazolam
- ยาต้านเศร้า: เช่นยา Amitriptyline, Nortriptyline
- ยาสเตียรอยด์: เช่นยา Prednisolone, Dexamethasone
- ยาต้านการแข็งตัวของเลือด: เช่นยา Dicumarol, Warfarin
- ยาฮอร์โมนต่างๆ: เช่นยา ยาเม็ดคุมกำเนิด, Levothyroxine
ข. การใช้ยาคาร์บามาซีปีนร่วมกับยาบางกลุ่ม กลับส่งผลให้ปริมาณความเข้มข้นของยาคาร์บามาซีปีนในกระแสเลือดเพิ่มขึ้นจนอาจทำให้ผู้ป่วยได้รับผลข้างเคียงจากยาคาร์บามาซีปีนติดตามมามากขึ้น ยาบางกลุ่มเหล่านั้น เช่น
- ยาลดกรด: เช่นยา Cimetidine, Omeprazole
- ยาปฏิชีวนะ: เช่นยา Ciprofloxacin, Clarithromycin
- ยาต้านเชื้อรา: เช่นยา Ketoconazole, Fluconazole
- ยาแก้แพ้: เช่นยา Loratadine, Terfenadine
ค. การใช้ยาคาร์บามาซีปีนร่วมกับยาบางตัวที่ใช้รักษาวัณโรค สามารถก่อให้เกิดความเป็นพิษต่อตับ (ตับอักเสบ) ได้ ยารักษาวัณโรคดังกล่าว เช่นยา Isoniazid
ง. การใช้ยาคาร์บามาซีปีนร่วมกับยาขับปัสสาวะบางตัว สามารถทำให้ปริมาณเกลือโซเดียมในเลือดต่ำกว่าปกติ ยาขับปัสสาวะดังกล่าว เช่นยา Furosemide และ Hydrochlorothiazide